کیمیا استون | اخبار صنایع دستی کیمیا استون ؛ اولین کارگاه/فروشگاه صنایع دستی ایران
کتیبه‌دوزی چیست؟ آشنایی با هنر کتیبه‌دوزی
یکی از آثار هنرهای سنتی ایران، کتیبه دوزی است که به خصوص جلوه آن روی تابلوها زبانزد است.
دوختی به نام کتیبه دوزی ازجملــه هنرهـــــای سنتی ایران است که هنرمندان با استفاده از نقوش حاشیه‌ای در کنار آیات قرآنی، احادیث و… جهت روکش مقابر ائمه معصوم(ع) دست‌دوخته‌هایی را به ارمغان می‌آورند و در واقع با عشق و علاقه‌ای خاص این کار را دنبال می‌کنند.
کتیبه دوزی دوختی است که می‌توان با آن هر گونه خط‌نوشته‌ای را تزیین کرد. خطوط نستعلیق، شکسته، کوفی، بنایی، ثلث، طغری و… از جمله خطوطی است که معمولا در دست نوشته‌های آیات قرآنی و روایات نقش عظیمی را ایفا کرده است.
این خطوط در بین هنرمندان سوزن‌دوز جایگاه ویژه‌ای دارد؛ اما متاسفانه بیشتر هنرمندان فقط به توپردوزی هنر می‌پردازند و گاه نیز دست‌نوشته هنرمند خوشنویس را از بین می‌برند که این به خاطر این است که جایگاه خطی را نمی‌دانند و عنایت به محتوای خط که برگرفته از آیات و روایات دارد، بسنده می‌کنند؛ اما توپردوزی خطوط فقط نباید مدنظر باشد. رعایت کردن اصـــول خوشنویسی در این هنر سوزن‌دوزی بســـیار قابل اهمیت است.
به هر حال استاندارد کتیبه دوزی در سال ۸۹ به نگارش درآمد و اصول و قواعد خاص این دوخت را برای سوزن‌دوزان به معرض اجرا گذاشته است.
انواع کتیبه دوزی
انواع کتیبه دوزی دوخت خطوط خوشنویســــی برای سوزن‌دوزی کتیبه‌دوزی می‌تواند به صورت ده یــــک دوزی، سرمه دوزی، نقده دوزی، زغره دوزی، دوخت با مهره‌های تزیینی همانند پولک، منجوق و مروارید و نی دوخت قلاب‌دوزی، گل‌دوزی دستی، ابریشم دوزی، خوس دوزی، گل‌دوزی ماشینی و… باشد و از جمله مهارت‌های خاص است که در دوخت کتیبه‌دوزی جایگاه ویژه‌ای دارد.
دوخت ده یک دوزی از جمله دوخت هایی است که در روپوش خانه خدا با نخ گلابتون مطلا دوخته می‌شود که در این کتیبه دوزی ها کلیه قواعد دوختی اجرا می‌شود این دست دوخته با ارزش توسط مردان مقیم عربستان صورت می‌گیرد.
دوخت ده یک دوزی بر روی پارچه‌های ابریشمی و پارچه‌های مخمل ابریشمی زیبایی خاص می‌یابد.از دیگر دوخت های اساسی که بین عموم رواج دارد دوخت سرمه‌دوزی است که با شیوه‌های متعدد همانند چرخش قلم درشت، حصیر دوزی و مورب دوزی انجام می‌گیرد که این دوخت برروی پارچه ترمه و مخمل متداول است.
نقده دوزی
نقده دوزی ازجمله دوخت های تزیینی در کتیبه دوزی دوخت نقده دوزی است که بر روی تور انجام می‌گیرد و این دوخت به صورت مورب و با کاغذ شطرنجی اصولی‌تر و زیباتر کار می‌شود زیرا نقده اصولا بر پارچه تور صورت می‌گیـــرد و خطــای دید به وجود می‌آورد استفاده از کاغذ شطرنجی شده یا کاغذهای شفاف به زیر تور مناسب‌تر اجرا می‌شود.
قلاب‌دوزی درکتیبه‌دوزی از سالیان دور در این ســـوزن‌دوزی نقش بسزایی داشته است که انواع بیرق‌ها را با ماشین‌های دوخت مخصوص کتیبه دوزی می‌کنند این دوخت بر پارچه ابریشمی و مخمل جذابیت دارد؛ اما قلاب‌دوزی با دست به مراتب در دوخت کتیبه دوزی مورد استفاده است.
مهرهای تزیینی پولک، منجوق و مروارید از جمله مواد تزیینی است که در کتیبه دوزی بر روی پارچه‌های ابریشمی و مخمل صورت می‌پذیرد. رنگ سبز پولک و منجوق و رنگ سفید مروارید در این دوخت بیشتر استفاده می‌شود.زغره دوزی سوزن‌دوزی سنتی ظریف و زیبایی است که شامل سرمه و پولک است.
این دوخت از جمله دوخت های خلاقیتی است که در این حرفه به کار گرفته شده است البته شیوه اجرایی کار نیز به صورت خلاقیت انجام گرفته است. دوخت‌های ابریشم دوزی و گل‌دوزی دستی از دیگر شیوه‌های قابل استفاده و گاه می‌شود گفت پر مصرف در کتیبه دوزی است.دوخت خوس دوزی در شیوه کتیبـــه دوزی با دو شیوه گره و مورب دوزی قابل اجراست.
