نقد و بررسی فیلم کمدی انسانی

نقد و بررسی فیلم کمدی انسانی

کارگردان و تهیه کننده: محمدهادی کریمی

بازیگران: علیرضا شجاع‌نوری، هومن سیدی، آرمان درویش، لیلا زارع، فرخ نعمتی، هستی مهدوی‌فرد ، مهوش افشارپناه، عباس احمدی‌مطلق، سعیده عرفان، زینب قادری، حمیدرضا سام‌خانیان، فتاح نظریان، بابک جعفریه، عطا مرادی و بهاره کیان‌افشار با حضور نیکی کریمی/بازیگران نوجوان: ایلیا نصراللهی، سام غفوری

سایر عوامل: نویسنده: محمدهادی کریمی، مدیر فیلمبرداری: مرتضی غفوری، صدابردار: بابک اردلان، صداگذار: علیرضا علویان، طراح گریم: شهرام خلج، موسیقی: بهزاد عبدی، طراح صحنه و لباس: علی نصیری‌نیا، مدیر تولید و مجری طرح: محمدباقر طسوجی، جانشین تولید، برنامه ریز و دستیار اول کارگردان: حمید غفاریان، عکس: حبیب مجیدی
داستان فیلم: "کمدی انسانی" یک کمدی-تراژدی است که از دهه ۳۰ تا دهه ۶۰ روایت می شود و داستان فراز و فرودهای شخصیتی را روایت می کند که مجبور است شبیه مردمان پیرامونش شود.

گفتنی است:  فیلم سینمایی «کمدی انسانی» پنحمین ساخته محمدهادی کریمی در بخش سودای سیمرغ سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر حضور دارد. این فیلم یک داستان پرافت و خیز بیوگرافیک است که آن را می‌توان یک کمدی-تراژدی در بستر تاریخ معاصر دانست. «کمدی انسانی» از دهه ۳۰ تا دهه ۶۰ روایت می شود. بنا برگفته ی سازندگان این فیلم پربازیگر، هیچ یک از کاراکترها نام ندارند و گویا تک تک آن ها معادلی هستند بر آدمیانی که دور و برمان پر شده‌اند. محمدهادی کریمی پیش از این فیلم های «بشارت به یک شهروند هزاره سوم»، «برف روی شیروانی داغ»، «امشب شب مهتابه» و «غیرمنتظره» را کارگردانی کرده است.

محمدهادی کریمی ، کارگردان، نویسنده و تهیه کننده فیلم «کمدی انسانی»:

    "این فیلم تنها قصه‌ای بود که ساختن‌اش برایم فراتر از یک ارضای روحی بود، چرا که در فیلمسازی همیشه تنها بهانه‌ام برای ساختِ یک قصه، نوعی کاتارسیس و پالایش شخصی است و لاغیر! اما این بار ساخت «کمدی انسانی»، فراتر از ابزاری برای تصعید روحی خودم و مخاطبانش یک هدف و انگیزه بالا برای ادامه زیستن در این حوزه بود. کاری بسیار بسیار سخت آن هم در بخش خصوصی، بدون پشتیبان‌های مالیِ قدر و پول‌های عجیبی که راه به سینما باز کرده‌اند. این اتفاق تنها به لطف دوستان همراه افتاد و توکل به حمایت و هدایت اویی که تنها دارایی‌ام همیشه بوده است… «کمدی انسانی» را در کمال ناباوری اطرافیانی که ساختِ فیلم را غیرممکن می‌دانستند، شروع کردم تا فیلمی که بسیاری‌ها در بسیار زمان‌ها دوست‌اش خواهند داشت، شکل بگیرد و فراروی دوستدارانش جان بگیرد."

نشست «کمدی انسانی» در برج میلاد | یک کمدی تلخ از ۵۰ سال قبل
به نقل از ستاد خبری جشنواره فیلم فجر نشست پرسش و پاسخ فیلم سینمایی «کمدی انسانی» ساخته محمدهادی کریمی با حضور کارگردان، بابک اردلان صدابردار، علی نصیری‌نیا طراح صحنه و لباس، بهزاد عبدی آهنگساز، علیرضا شجاع‌نوری، آرمان درویش، بهاره‌ کیان‌افشار، هستی مهدوی‌فر و ایلیا نصراللهی از بازیگران فیلم برگزار شد.
کریمی در ابتدای نشست با اشاره با غایبان عوامل فیلم درباره ساخت این اثر اظهار کرد: خوشحالم فیلم را امروز در کنار شما دیدم و امیدوارم حسی را که ما در زمان ساخت داشتیم، شما در هنگام دیدن داشته باشد. فیلمی بود که نیاز به انگیزه داشت تا ساخته شود، به هر حال بعضی از کارها هستند که با انگیزه اولیه می‌توان راه را پیش بُرد، چون گاهی اگر بخواهیم خیلی با دودوتا چهارتا رفتار کنیم، شاید به نتیجه نرسیم.
وی ادامه داد: بضاعت سینمای بخش خصوصی در ایران خیلی خوب نیست، اما در «کمدی انسانی» صداقتی که در لحن فیلم وجود دارد، در میان همه عوامل مشترک بود. به هر حال وجود عشق و انگیزه‌ای که برای ساخت فیلم داشتم، نتیجه داد و در کنار مجموعه‌ای از بزرگان آن‌چیزی را که ماه‌ها روی کاغذ بود در قاب سینما دیدیم.
کارگردان فیلم با اشاره به لحن شاعرانه فیلم بیان کرد: از ابتدا تصمیم بر این لحن نبود در خلال کار به این شکل رسیدیم. اما ما از چیزی حرف می‌زدیم که خیلی‌ها با موضوعات فیلم همذات پنداری کنند، وقتی می‌خواهم از چیزهای تلخ صحبت کنم، به نظرم راهی جز این نداشتیم که شاعرانه بگوییم. البته باز هم بگویم از پیش تعیین شده نبود.
دکتر کریمی در پاسخ به این پرسش که چرا کاراکترهای فیلم نام ندارند، یادآور شد: نیازی نیست بازیگرها اسم داشته باشند، چون آن‌ها نمادین نیستند، اما مسائلی که در فیلم بیان می‌شود، بنیادین است و نشان دادیم که خشونت چطور در جامعه بازتولید می‌شود. من می‌خواستم انسان را درگیر خشونت کنم، نه اینکه درگیر آقای فلانی شود. این اسم نگذاشتن تعمدی بود که بیننده بیشتر همذات پنداری کند، چون از مشکلات انسان حرف می‌زدم.
وی در ادامه گفت: متاسفانه در شرایطی هستیم که تراژدی‌های‌مان به کمدی بدل شده و وقتی تعدادی کودک از بین می‌رود و جایی که باید مسئول پاسخگو باشد، می‌گوید پول من را جایی که بمب می‌سازد می‌دهد، در حقیقت قاضی همدست جنایت‌کار شده است. همه‌چیز کمدی شده و وقتی هر روز تلویزیون را روشن می‌کنی و بمب‌گذاری‌ها و خشونت بی‌پایان در دنیا را می‌بینید، معلوم است که شرایط و اتفاقات وارد جنبه کمدی می‌شود. در فیلم به هرحال تماشاگر لبخند می‌‌زند و حتی در صحنه‌های مدرسه، ممکن است قهقهه هم بزند، اما هرچه پیش می‌رود به زهرخند یا تلخند تبدیل می‌شود و حتی ممکن است چشم‌ها را گریان کند.
وی در بخش دیگری از نشست با اشاره به اینکه هر انسانی تفاوت‌هایی با اطرافیان خودش دارد، اظهار کرد: اگر آدم‌ها این تفاوت‌ها را درک نکنند، ممکن است شکست بخورد، در فیلم هم می‌بینیم پسر چپ‌دستی که می‌توانست نقاش موفقی باشد، بوکسور راست دستی شد که اتفاق خوبی هم برایش نیفتاد.

کریمی که تدوین فیلم را نیز خودش انجام داده است، عنوان کرد: من بر اساس چیزی که نوشته بودم و دکوپاژی که داشتم تدوین را انجام دادم و حالا حدود ۶ دقیقه راش استفاده نشده دارم، همه چیزی که برای روایت قصه لازم بود را گفتم و غیر از این اگر بود قصه الکن می‌ماند. من با دوستان حرفه‌ای تدوینگر کار کرده‌ام، اما این‌بار به دلیل اینکه زمان کم بود و می‌خواستیم فیلم را به جشنواره برسانیم، خود من این کار را انجام دادم.
از آن‌جایی که در فیلم تصاویری از گذشته کاراکتر اصلی وجود داشت و حتی در بخش‌هایی کاراکتر به آینده فکر می‌کرد، کریمی دراین‌باره توضیح داد: در لحظات هیجان زندگی یا به عقب برمی‌گردیم یا به جلو می‌رویم! یادی از گذشته می‌کنیم یا به اتفاقی که ممکن است در آینده برای‌مان رخ دهد فکر می‌کنیم و این موضوع یک امتیاز برای فیلم است که می‌توانیم این تصاویر را نشان دهیم، ما هم از این امتیاز برای کار استفاده کردیم.
کریمی در ادامه نشست نیز تاکید کرد که «کمدی انسانی» بیوگرافیک است، گفت: برای نقش کودک دنبال کسی بودم که به خوبی از پس نقش بربیاید و باید شباهتی هم به آقای درویش می‌داشت، ایلیا در نمایش «فهرست» رضا ثروتی سه ساعت روی صحنه بود و او را انتخاب کردیم. طبیعی است که آدم‌ها بزرگ می‌شوند و ما باید روایت این جریان را به تصویر می‌کشیدیم. اما ۴۰-۵۰ سال قبل چیزهایی مانند دست چپ بودن یا عینک داشتن در مدرسه مورد تمسخر قرار می‌گرفت و ما هم آن دوران را برای روایت استفاده کردیم.
وی همچنین ادامه داد: در شهرک غزالی دهه ۴۰-۵۰ را نداریم و برای صحنه‌ها باید در آن فضا قرار می‌گرفتیم و فضایی دراماتیک را نیز به وجود می‌آوردیم، در طراحی صحنه از معماری استفاده می‌کنند تا بگویند فضای فیلم در گذشته است، اما ما نیاز نداشتیم معماری این فضا را برای ما به وجود بیاورد و از همین رو از معماری برای رسیدن به فضای دراماتیک بهره بردیم.

کریمی در پاسخ به این سوال که چقدر به اکران عمومی فیلم فکر می‌کند، عنوان کرد: در بخشی که فیلم مهم است ما تلاش خودمان را کردیم با اینکه خود من در حاشیه خاصی فیلمسازی را انجام می‌دهم. اما بخشی از فروش به سالن‌های خوب و آماده برمی‌گردد که تبلیغات خوبی هم داشته باشند. یعنی تبلیغ خوب در رسانه‌ موثر برای افرادی که ممکن است از این فضا خوششان بیاید، می‌تواند در فروش تاثیر زیادی داشته باشد. با این‌حال این روزها جنگ سانس اتفاق افتاده است، وقتی سانس‌های خوب به فیلمی تعلق می‌گیرد، قطعا آن هم فروش خوبی خواهد داشت.  

نصیری‌نیا که طراحی صحنه و لباس را بر عهده داشته است، درباره طراحی در ۶۰ سال قبل عنوان کرد: سینمایی که در بخش خصوصی است، از کلیه بخش‌ها روی آن فشار است، من سعی کردم بیشتر قصه را روایت کنم تا اینکه بخواهم درگیر عناصر تاریخی شوم.
شجاع‌نوری که در فیلم بازی کرده از حضور در این اثر سینمایی اظهار رضایت کرد و گفت: همه‌چیز با یک تلفن شروع شد که آقای کریمی با من تماس گرفتند و خبر از ساخت فیلم دادند و من قبول کردم، امروز هم که فیلم را دیدم خوشحال شدم در آن حضور داشتم.

بهزاد عبدی آهنگساز این اثر سینمایی نیز اظهار کرد: جغرافیا در این فیلم مهم نبود و نگاه فراجغرافیایی داشتیم، آن هم برای فیلمی که تقریبا ۷۰ دقیقه موسیقی داشت. این کار هم مانند تمام کارهای دیگر در ارکستر اوکراین ضبط کردم چون معتقدم باید ساز زده شود.

ایلیا نصراللهی بازیگر کودک فیلم نیز در نشست حضور داشت و گفت: برای این فیلم دنبال یک بچه چشم رنگی برای نقش می‌گشتند و آقای آرمان درویش من را دیده بودند و به اقای کریمی معرفی کردند که قرار شد در فیلم بازی کنم. من پیش از این هم تجربه بازی در تئاتر را داشتم.