نسترن، جادوگر سلامتی

نسترن درختچه ای است با ارتفاع ۱ با ۵ متر که از گل و برگ آن در طب سنتی استفاده می شود. در این مطلب با خواص این گیاه در طب سنتی ایرانی اشنا می شویم.

گیاه‌شناسی

نسترن که در برخی منابع طب سنتی، نسرین یا نسترن ونستر نامیده می‌شود، درختچه‌ای به ارتفاع یک تا پنج متر با ساقه‌های کوچک و تیز است.

گل‌های نسترن کوچک و دارای پنج گلبرگ به رنگ صورتی تا سفید و برگ‌های آن رنگ سبز دارد. گونه‌های بسیاری از آن در جنگل‌های شمال، منطقه‌ی ارسباران و ارتفاعات مناطق دیگر ایران به شکل خودرو یافت می‌شود.

میوه‌ی گل نسترن بیضی شکل و به رنگ قرمز تیره یا روشن است که به آن «سای‌نورودون» گفته می‌شود و پس از خشک شدن طعمی قابض وکمی شیرین دارد.

طبیعت

گل نسترن، طبع گرم و خشک دارد.

ترکیبات شیمیایی

قسمت گوشتدار گیاه (سای نورودون) مقدار زیادی ویتامین C، اسید سیتریک، اسیدمالیک و قند و تانن دارد و دانه‌های آن دارای حدود ۱۰درصد روغن به رنگ زرد کمرنگ متمایل به قرمز و با بویی مطبوع است.

خواص درمانی

– برای ترمیم شکستگی استخوان و رفع ورم مقعد، ضمادی از برگ این گیاه درست می‌کنید و روی موضع مورد نظر قرار می‌دهند.

– اگر تعریق زیاد دارید، بدن خود را بعد از حمام کردن با دم‌کرده‌ی گل و برگ نسترن آبکشی کنید.

– اگر به عفونت‌های مجاری ادراری مبتلا هستید، چای میوه‌ی نسترن درمان مناسبی برای دفع عفونت‌های ویروسی است.

– الیاف داخلی میوه‌ی گل نسترن، ضد انگل است. به این منظور باید ۵/۰گرم آن را با عسل مخلوط کنید و میل کنید.

– اگر در ادرار آلبومین وجود داشته باشد، برای برطرف کردن آن از دم‌کرده‌ی این گیاه استفاده کنید.

– مصرف آن بعد از غذا انقباض ماهیچه‌های معده را رفع کرده و به تقویت معده کمک می‌کند.

– خواص ضد التهابی میوه‌ی گل نسترن به درمان طبیعی بیماران مبتلا به ورم مفاصل کمک می‌کند.

– از کرم‌ها و ژل‌های حاوی میوه‌ی گل نسترن برای درمان مشکلات پوستی و آلرژی استفاده می‌شود.

– سرعت جریان خون را در پوست زیاد کرده و باعث لطافت پوست می‌شود.

– مصرف دم‌کرده یا عرق گل نسترن، انسداد مجاری ادراری را باز می‌کند.

– ورم کلیه را درمان می‌کند و دفع کننده‌ی سنگ کیسه‌ی صفراست.

– چای گل نسترن یکی از راه‌های پیشگیری و درمان سرماخوردگی است.

– دم‌کرده‌ی این گیاه برای درمان اسهال کودکان به کار می‌رود.

– مواد فعال موجود در نسترن دارای خواص ضد افسردگی و ضد تشنج است.

– میوه‌ی گل نسترن برای درمان بیماری‌های فشار خون بالا مناسب است.

– از این گیاه برای درمان ناراحتی‌های رحم استفاده می‌شود.

– برای رفع تپش قلب، از دم‌کرده‌ی گیاه بنوشید.

– دم‌کرده گل نسترن مصونیت بدن را در مقابل بیماری‌ها بالا می‌برد.

– گل نسترن خواب‌آور است و بی‌خوابی را برطرف می‌کند.

– مصرف شربت گل نسترن، آرام‌کننده‌ی اعصاب است و کمبود ویتامین C را در بدن جبران می‌کند.

– خونریزی سینه را بند می‌آورد.

مصارف دارویی

دم‌کرده گل نسترن: ۵۰ گرم از میوه‌ی گل نسترن را در یک لیترآب جوش بریزید و به مدت ۱۰دقیقه آن را دم کرده، سپس آن را صاف کنید.

جوشانده‌ گل نسترن: ۵۰ گرم میوه‌ی گل نسترن را در یک لیترآب جوش بریزید و بگذارید به آرامی به مدت ۱۰دقیقه بجوشد، سپس آن را صاف کنید. این جوشانده به عنوان ضد بیماری اسکوربوت (کمبود ویتامین C) به کار می‌رود.

مربای گل نسترن: ابتدا باید میوه‌ی گیاه را به خوبی تمیز کرده، پوست، الیاف داخلی و دانه‌ها را از آن خارج کنید و در داخل ظرفی که سرکه دارد، بریزید و هم بزنید تا نرم شود، سپس آن را کوبیده و الک کنید. قسمت صاف شده را با یک و نیم برابر وزنش، شکر یا عسل مخلوط کرده و بپزید تا به شکل خمیر یکنواختی در آید.

شربت گل نسترن: یک کیلوگرم میوه‌ی گیاه را با ۲۵۰ گرم نبات بکوبید و یک و نیم لیتر عرق نعناع به آن اضافه کنید. سپس آن را در جای گرمی بگذارید بماند. هر روز آن را تکان دهید و بعد از دو هفته آن را صاف کنید. مقدار مصرف آن یک فنجان، سه بار در روز است.

عرق گل نسترن: یک چهارم لیوان عرق نسترن را با یک لیوان آب مخلوط کنید، سپس آن را شیرین کرده و چند لیوان در روز بنوشید.

روغن گل نسترن

روغن میوه‌ی گل نسترن از هسته‌ی‌ آن گرفته می‌شود. این روغن گیاهی حاوی ترتینوئین طبیعی است؛ ترتینوئین نوعی از ویتامین A است که پیری پوست را به تاخیر می‌اندازد، به بازسازی سلول‌ها کمک می‌کند، تولید کلاژن و الاستین را افزایش می‌دهد و موجب نرمی پوست و سفت شدن آن می‌شود.

* از این روغن گیاهی می‌توان برای تقویت ناخن‌های ضعیف شده استفاده کرد.

* این روغن به کاهش جای زخم و خطوط ناشی از بیماری‌های پوستی پسوریازیس و اگزما، جای سوختگی، لک‌های قهوه ای روی پوست (ناشی از تجمع بیش از حد رنگدانه‌های پوستی)، آماس پوست، آفتاب سوختگی و چین و چروک نیز کمک می‌کند.

گل نسترن در آشپزخانه

از میوه‌ی گل نسترن به دلیل داشتن برخی از آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین C در تهیه‌ی انواع شربت، چای و مربا استفاده می‌شود. میوه‌ی خشک یا خرد شده‌ی آن نیز به عنوان چاشنی در بسیاری از سوپ‌ها کاربرد دارد.

در منطقه‌ی ارسباران، آش نسترن غذایی محبوب است. برای تهیه‌ی این غذای بومی، نسترن وحشی را خیس کرده و بعد از سه روز از آبکش رد کنید. این آب را بجوشانید و کف آن را بگیرید. سپس برنج را به آن اضافه کنید. بعد از این‌که برنج پخت، حبوبات پخته شده را اضافه کرده و بعد از ۱۵ دقیقه رشته و روغن اضافه کنید. وقتی که رشته پخت، آش آماده است.