صفحه اول / فرهنگی و هنری / صنایع دستی / مهتاب نوروزی و سوزن‌دوزی بلوچ

مهتاب نوروزی و سوزن‌دوزی بلوچ

مهتاب نوروزی و سوزن‌دوزی بلوچ

مهتاب نوروزی (متولد سال ۱۳۱۳در روستای قاسم‌آباد بمپور) مشهورترین سوزن‌دوز بلوچستان ایران بود که به واسطه هنری که در نوجوانی داشت برای سوزن‌دوزی لباس‌های اشراف انتخاب شد.

بسیاری از گردشگران خارجی که آوازه هنر او را شنیده بودند در سفر به سیستان و بلوچستان سراغ مهتاب را می گرفتند. تعدادی از آثار مهتاب نوروزی در مجموعۀ سعدآباد تهران نگهداری می‌شود. لباس‌های درباری که او به همراه دیگر سوزن‌دوزان بلوچ در دهۀ پنجاه خورشیدی دوخته‌بود، از جمله این آثار است.


سوزن_دوزی

 

به گزارش وب سایت ویکی پدیای فارسی، سوزن دوزی یکی از شیوه های سنتی آرایش جامه بانوان بلوچ در استان سیستان و بلوچستان است که قدمت آن به سال های پیش از میلاد بازمی گردد و از صنایع دستی مشهور جنوب شرق کشور به شمار می رود. دست آفریده های این بانوی سوزن دوز در نمایشگاه های داخل و خارج از کشور بارها به نمایش درآمده و نظر همگان را به خود جلب کرده است.
 

زندگی
مهتاب نوروزی از کودکی سوزن‌دوزی را آغاز کرد، در شانزده‌سالگی استاد شد و در مجموع به مدت ۶۳سال به سوزن‌دوزی ادامه داد. او که این هنر را از مادرش یاد گرفته بود، آن را کار کرد و به دیگران هم یاد داد، آن قدر که همه دخترهای سیستان و بلوچستان و آنهایی که سوزن دوزی بلدند او را می شناسند. مهتاب نوروزی که در روستای قاسم‌آباد، در هفت کیلومتری بمپور از توابع سیستان و بلوچستان زندگی می کرد، هیچ‌وقت ازدواج نکرد. او در این باره می‌گفت:
وقتی خواستگار برایم می‌آمد یک تکه پارچه برمی‌داشتم و می‌رفتم توی یک اتاق سوزن‌دوزی می‌کردم. هیچ وقت هم عاشق نشدم چون آن زمان رسم نبود که شوهر را ببینی. فقط باید به حرف خانواده‌ات گوش می‌کردی اما من هیچ وقت دل به هیچ مردی ندادم! خانواده‌ام هم وقتی فهمیدند دلم نمی‌خواهد ازدواج کنم دیگر کاری به کارم نداشتند.
با این وجود اما می‌گفت که همۀ دختران روستا فرزندانش هستند و به همۀ آن‌ها سوزن‌دوزی یاد می‌داد.
او نزدیک به ۵۰سال روی پارچه‌ها، نقش بلوچ زد و در سال های آخر به دلیل دیسک کمر، از ادامۀ کار باز ایستاد. علاوه‌بر مشکلات کمرش به آلزایمر هم مبتلا شده بود و برای همین در سال‌های آخر عمرش نزد برادرزاده‌اش، زینب نوروزی که حالا خودش استاد سوزن‌دوزی شده‌است زندگی می‌کرد.
ادارۀ میراث فرهنگی استان سیستان و بلوچستان از سال ۱۳۸۶برای او ۱۶سال سابقۀ کار در نظر گرفت و بر اساس آن به او حقوق بازنشستگی می‌پرداخت. پس از تقدیری که فرهنگستان هنر از مهتاب نوروزی و سیزده هنرمند دیگر در برنامۀ «گنجینه‌های ازیادرفتۀ هنر ایرانی» در سال ۱۳۸۶انجام داد، به سال‌ها تلاش او در اداره‌های مختلف استان سیستان و بلوچستان برای دریافت حقوق بازنشستگی و بیمه‌شدن پایان داده شد و در پنج سال آخر عمر، که به دلیل کهولت سن و کم‌بینائی دیگر قادر به سوزن‌دوزی نبود، مقرری برای او در نظر گرفته شد!
در نهایت مهتاب نوروزی در شامگاه جمعه ۲۴تیر ۱۳۹۱در زادگاهش روستای قاسم‌آباد در هفت‌کیلومتری بمپور در سن ۷۸سالگی درگذشت.

 

آثار
دست‌آفریده‌های این بانوی سوزن‌دوز در نمایشگاه‌های داخل و خارج از ایران بارها به نمایش درآمده و نظر همگان را به خود جلب کرده‌است. کارهای ایشان بارها به فرانسه رفته و در مزون‌های مختلف آن دیار به عنوان کار تکمیلی لباس‌های فاخر مورد استفاده قرار گرفته‌است.
مهتاب نوروزی به جز سوزن‌دوزی در پریواردوزی، سیاه‌دوزی، آینه‌دوزی، سکه‌دوزی و رودوزی نیز در منطقۀ سیستان و بلوچستان سرآمد همگان بود و بیشتر دختران این خطه از هنر و دانش وی بهره‌مند شدند.
او در جوانی به‌دلیل ظرافت بی‌مانندی که در کار سوزن‌دوزی داشت، انتخاب شد تا بر لباس‌های فرح دیبا نقش بزند که اکنون در مجموعۀ سعدآباد به‌نمایش گذاشته شده‌اند، بی‌آن‌که نامی از این هنرمند برجسته در کنار آن‌ها آورده شده باشد. فیلم‌های مستند زیادی از زندگی این هنرمند برجستۀ صنایع دستی شاخته شده‌است، اما کمتر کسی او را می‌شناخت یا از او سراغی می‌گرفت.
مهتاب نوروزی از وزارت ارشاد نشان درجۀ یک هنری گرفت و قرار بود مهر اصالت یونسکو را هم دریافت کند.

منبع: روزنامه اطلاعات

این را هم ببینید

هنر سیاه چادر بافی از صنایع دستی زنان عشایر لرستان

دست ساخته‌هایی برگرفته از فرهنگ بومی و معنوی ایلام

دست ساخته‌هایی برگرفته از فرهنگ بومی و معنوی استان ایلام، آثاری هنری حاصل مهارت و ذوق و بینش صنعتگران هنرمند ایلامی است.