کیمیا استون | اخبار صنایع دستی کیمیا استون ؛ اولین کارگاه/فروشگاه صنایع دستی ایران
خواص عناب در طب سنتی
گیاه‌شناسی
عناب درختی به ارتفاع ۶ تا ۱۲ متر است که پوست تنه‌ی آن، ناصاف و چوبی محکم و به رنگ قهوه‌ای دارد. شاخه‌های جوان آن در ابتدا سبز رنگ و سپس قرمز تیره می‌شوند. در عناب دو نوع شاخه وجود دارد؛ تعداد زیادی از شاخه‌ها خزان کننده‌اند و در فصل زمستان از درخت جدا شده و به زمین می‌ریزند، گل و میوه‌ها روی این شاخه‌ها تشکیل می‌شوند.
برخی دیگر از شاخه‌ها دایمی بوده و باعث رشد سالانه‌ی درخت می‌شوند. در هر شاخه‌ی خزان‌کننده، ۵ تا ۱۲ خوشه گل جانبی و در هر خوشه ۷ تا ۱۴ گل زرد رنگ به قطر سه تا شش میلی‌متر وجود دارد. گل عناب دو جنسی بوده و به وسیله‌ی حشرات گرده افشانی می‌شود. میوه‌ی عناب سفت، مدور و در مراحل اولیه سبز رنگ است که با رشد میوه، به تدریج زرد شده و در زمان رسیدن به رنگ قرمز تیره (عنابی) در می‌آید و هسته‌ی آن سخت و استخوانی است. میوه‌های خشک عناب شبیه خرماست، به همین دلیل به آن خرمای چینی می‌گویند.
خاستگاه جغرافیایی
عناب مقاومت بالایی نسبت به شوری و خشکی دارد و دماهای بسیار پایین را نیز تحمل می‌کند. این گیاه مقاوم به کم آبی بوده و در برخی از مناطق به صورت دیمی می‌روید. در بهار دیرتر از سایر درختان، رشد رویشی خود را شروع کرده و در پاییز نیز قبل از همه‌ی درختان خزان می‌کند، بنابراین از سرمای دیررس بهار و زودرس پاییز در امان است. درخت عناب از درختان بسیار نورپسند محسوب می‌شود، بنابراین تراکم آن را به گونه‌ای درنظر می‌گیرند که درخت بیشترین مقدار نور را جذب کند. مناسب‌ترین خاک برای پرورش عناب، خاک‌های شنی لومی و عمیق است.
درخت عناب، بومی آسیای جنوب شرقی، آسیای میانه و قفقاز است که از چند هزار سال قبل در کشورهایی مانند چین، هندوستان، افغانستان، پاکستان و ایران کشت می‌شده و سپس به کشورهای اطراف دریای مدیترانه از جمله سوریه، ایتالیا، فرانسه، اسپانیا و بعد به کشورهای شمال آفریقا منتقل شده است. عناب از گیاهان بومی فلات ایران است و به طور عمده در استان‌های خراسان، گلستان، مازندران، فارس، اصفهان، مرکزی، یزد، کرمان، لرستان، همدان، تهران، قزوین و قم مشاهده می‌شود.
ترکیبات شیمیایی
بافت میوه عناب از لحاظ ویتامین‌ها به خصوص ویتامین C بسیار غنی است. واریته‌های عناب معمولا ۲۰ تا ۳۰ درصد مواد قندی و ۸/۰ تا ۲ درصد پروتئین هستند. قندهای آزاد در عناب خشک شده شامل ۵۰ درصد ساکارز و مقداری گلوکز و فروکتوز است. میوه‌ی عناب همچنین مقدار زیادی موسیلاژ، اسید مالیک و اسید سیتریک دارد و برگ آن حاوی ماده‌ای به نام «زی زی فین» است. از دیگر مواد تشکیل‌دهنده‌ی عناب می‌توان به ساپونین‌ها، فلاونوئیدها، ویتامین‌های B و A، کلسیم، فسفر و آهن اشاره کرد. در عصاره‌ی چوب عناب، یک ماده قابل تبلور به نام اسید «زی زی فیک» و تاننی به نام «اسید زی زی فوماتیک» و نوعی ماده قندی وجود دارد. هسته‌ی عناب دارای روغنی شامل اولئیک اسید، لینولئیک اسید، پالمتیک اسید و فیتوسترول است.
طبیعت
عناب از نظر طب قدیم ایران معتدل است؛ البته بوعلی سینا اعتقاد داشت طبیعت عناب کمی سرد است.
طریقه مصرف:
جوشانده: پنجاه گرم عناب را در یک لیتر آب بریزید و بجوشانید تا حجم آن دو سوم شود.
جوشانده‌ی عناب و جو: چهار دانه عناب را با بیست و پنج گرم جو پوست کنده مخلوط کنید، در دو لیتر آب بریزید و آن‌قدر بجوشانید تا جو به اصطلاح شکفته شود و یک و نیم لیتر آب باقی بماند. این جوشانده را بگذارید بماند تا ته نشین شود، سپس روی آن را بردارید و بنوشید.
خیس‌کرده: بیست دانه عناب، سی دانه مویز و سی‌دانه سپستان و هفده گرم شاخه‌ی گلدار بنفشه را در نیم لیتر آب خیس کنید و بگذارید تا صبح بماند. سپس آن را صاف کنید و با پنجاه گرم شیر خشت و پنجاه گرم ترنجبین مخلوط کنید تا کاملا حل شود و مقداری گلاب به آن اضافه کنید و سپس بنوشید.
خواص درمانی
– عناب به دلیل داشتن لعاب زیاد، نرم‌کننده‌ی سینه است.
– ملین است، به خصوص اگر آن را با آب یا شیر بجوشانید.
– ادرار را زیاد می‌کند.
– برای درمان بیماری‌های سینه از جوشانده‌ی عناب، انجیر، خرما و کشمش استفاده کنید.
– عناب آرام‌کننده‌ی اعصاب است.
– خون‌ساز است و خون را تمیز می‌کند.
– از جوشانده‌ی عناب برای پایین آوردن تب استفاده کنید.
– ضدسرفه است.
– خواب‌آور است و بی‌خوابی را برطرف می‌کند.
– جوشانده‌ی پوست درخت عناب، دارویی ضداسهال است.
– آسم و تنگی نفس را برطرف می‌کند.
– برای التیام زخم‌ها و جراحت‌های کهنه، گرد ریشه‌ی خشک شده‌ی عناب را روی آن‌ها بپاشید.
– رشد موی سر را زیاد می‌کند.
– جوشانده‌ی برگ و پوست درخت عناب را برای شست‌وشوی چشم به کار ببرید.
– سوپ عناب که با گوشت پخته شده باشد، شیر مادران شیرده را زیاد می‌کند.
– جوشانده‌ی عناب گرفتگی صدا را بر طرف می‌کند و برای سرفه و درد سینه مفید است.
– برای تسکین درد کبد، کلیه و مثانه از جوشانده‌ی عناب استفاده کنید.
– دستگاه هاضمه را قوی می‌کند.
– برای تقویت عمومی بدن مفید است.
– حافظه را تقویت می‌کند.
– کم اشتهایی را از بین می‌برد.
– برای درمان سرطان، آب عناب را با کاهو بخورید.
مضرات
* عناب در اشخاص سرد مزاج تولید گاز و نفخ می‌کند. این‌گونه اشخاص باید عناب را با شکر و مویز بخورند.
* عناب نیروی جنسی را کم می‌کند، بنابراین باید با غذاهای محرک مانند عسل خورده شود.
