کودکان بیش فعال از نگاه طب سنتی

همه روزه خانواده‌های زیادی برای یک موضوع نزد پزشک متخصص رفته و راه درمانی برای ‌آن می‌خواهند.یکی از معضلات مهمی که خانواده‌ها و والدین بسیاری با آن درگیرند مسئله‌ی بیش‌فعالی کودکان است که منجر به بروز رفتارها و اختلالاتی در زندگی این کودکان شده و نتایج آن بعضا نظام یک خانواده را در اثر بر هم ریختن آرامش از هم می‌پاشد.

عبارت‌های زیادی در خصوص عدم تمرکز کودکان از سوی والدین به کار برده می‌شود اعم از :آتش بدون دود،از دیوار راست بالا می‌رود ،معلمش می‌گوید سر کلاس حواسش جمع نیست و خودتان هم درخانه دیده‌اید که هوش و حواسش مثل بچه خرگوش این طرف اون طرف می‌پرد.

این والدین اغلب بسیار کلافه‌اند و نمی‌دانند چه کنند تا کودکشان مثل بچه‌های عادی یک گوشه بنشیند و درس بخواتد و سرش را ازکتاب برندارد .یک راست به جای سراغ روانشناس و روانپزشک رفتن، سراغ اینترنت رفته و نتیجه می‌گیرند که  فرزندشان بیش فعال است.

خوب خوشبختانه داروخانه‌ها داروی بیش فعالی را به‌این راحتی  به افراد متقاضی نمی‌دهند در نتیجه والدین مجبورند در صورن رویت نشانه‌های بیش‌فعالی در کودکان،فرزندانشان را به روانپزشک ببرند. البته قطعا باید به این موضوع توجه دقیق داشت که هر عدم تمرکز ،کم تمرکزی و کم هوشی یا شیطنت نشان بیش فعالی نیست. عوامل گوناگون ممکن است برتوانایی کودکان اثر بگذارد.

گاهی مشکلات جسمانی مثل اختلال در عملکرد تیرویید یا کم خونی باعث عدم تمرکز می‌شود. گاهی هم محیط زندگی کودک مناسب نیست.  در خانواده‌های متشنج و یا بادرگیری زیاد،کودکانی کم حواس پرورش می‌یابند .شاید عجیب باشد اما خانواده‌هایی که بیش از انداره بر رفتار فرزندان نظارت می‌کنند باعث ناتوانی کودک در تمرکز کردن می‌شوند. نظارت والدین برکودک مجاز است اما وقتی کار به جایی می‌رسد که پدر و مادر حتی در نوع  بازی بچه هم دخالت می‌کنند بیش از اندازه کلمه‌ی “باید” را به زندگی کودک تزریق می‌کنند.
در این موارد انتظارات والدین از کودک بالا و غیر واقع بینانه‌است و او نمی‌تواند این انتظارات را برآورده کند، در نتیجه مضطرب می‌شود و این اضطراب قدرت تمرکزش را می‌گیرد و حواسش را پرت می‌کند.
تفاوت کودک بیش فعال با کودک کم تمرکز :
کودک بیش فعال علائم واضحی برای روانشناس و روانپزشک دارود. علاوه بر توجه نکردن به محیط اطراف گیج و خشمگین و پرخاشگر است .کودک بیش فعال کودکی است که علائم بسیار دارد و بعضا با کودک باهوش نیز اشتباه گرفته می‌شود. به هرکودک پر شیطنت نمی‌توان گفت بیش فعال و به هر کودک آرام نیز نمی‌توان گفت کودک بدون مشکل.
از منظر طب کهن اصلی‌ترین عامل بیش فعالی سردی مغز و خشکی می‌باشد. غلبه‌ی سودا و بعضا صفرا باعث ایجاد بیش فعالی در کودکان می‌شود که با عوامل زیادی مرتبط است. بیش فعالی جزو نمونه بیماری‌هایی است که در دوران بارداری به دلایلی نظیر عدم تغذیه‌ی درست ، استفاده‌ی نامناسب از ویتامین‌ها و قرص‌های آهن در کودکان ایجاد می‌شود .این اختلال مجموعه نشانه‌ها و بروزات روحی و جسمی‌را در بردارد.شایان ذکر است که این بیماری که با روان کودک ارتباط مستقیم دارد باید درمانی مداوم و بدون وقفه را داشته باشد.
در طب جدید اولین دارو‌یتجویز شده برای کودکان بیش فعال ریتالین است که باعث ایجاد بلغم در بدن شده و بیش فعالی را در نوع دیگری نشان می‌دهد بنابراین، این درمان توصیه نمی‌شود.
بیش فعالی یک ناهنجاری رفتاری است که هم والدین و هم مسئولین آموزش با  آن برخورد دارند.
این بیماری در ۳-۷ درصد کودکان ۷-۱۱ ساله وجود دارد. از نظر علائم این بچه‌ها بی‌قرارند، تمرکز کافی ندارند، تکالیف مدرسه را مرتب انجام نمی‌دهند، گاهی بی‌مقدمه‌از کلاس بیرون می‌روند، حواس پرتی دارند، به مناظر اطراف بی‌توجه‌اند، قدرت تجزیه و تحلیل ندارند و سرعت عمل آن‌ها کند است و خیال پردازند.
این بیماری سه دسته‌ی عمده دارد:
۱) بیش فعالی به همراه عدم تمرکز  ۲) بی توجهی و بی اعتنایی بدون بیش فعالی  ۳) بیش فعالی و تکانش‌گری
نوع اول در پسرها شایع‌تر است. از سه سالگی علائم شروع می‌شود و در سنین مدرسه مشهودتر است. علل آن ژنتیک و نقص در تکامل سیستم اعصاب است. این بچه‌ها در برقراری ارتباط با هم کلاسی‌ها و روابط اجتماعی ضعف دارند.

اعتماد به نفس پایین دارند و احساس بی لیاقتی و بی کفایتی می‌کنند. ترس، اضطراب، گوشی گیری و پرخاشگری دارند. این کودکان در آینده به دلیل تیزهوشی و فراست فراوان در گروه نخبگان، شاگردان ممتاز، حافظین قرآن و مخترعین قرار می‌گیرند و در صورت عدم رسیدگی ضداجتماع شده و به سیگار و اعتیاد و انواع آسیب‌های اجتماعی روی می‌آورند.
از منظر مزاج شناسی، پرکاری و فعالیت بیش از حد که از ویژگی‌های بیش‌فعالان می‌باشد، مربوط به گرمی‌مزاج است. خشکی هم فعالیت افراد را بیشتر می‌کند؛ بنابراین بچه‌های بیش‌فعال گرم و خشک یا بعضا سرد و خشک هستند.

درمان بیش فعالی
درمان، شامل شناخت صحیح بیماری، عوارض و نشانه‌ها و آموزش والدین و مربیان است. رکن اصلی اصلاح تغذیه‌است.در برنامه‌ی غذایی این افراد باید به نکات زیر توجه شود:

۱) حذف موارد آلرژی‌زا و رنگ‌ها و طعم‌های مصنوعی و مواد نگهدارنده.

۲) حذف شکر، بیسکوییت، کیک، شیر‌ینی، نوشابه‌ها، فست فودها، آدامس، کنسروها، چای و کاکائو.

۳) مصرف میوه‌های تازه، ویتامین ث و مرکبات

۴)مصرف املاح معدنی منیزیم، روی،پتاسیم 

۵) مصرف غذاهای سرد‌مزاج مثل شربت آبلیمو، سرکه و آب زرشک.

بهترین دارو سرکه‌انگبین است که برای سه ماه ‌استفاده می‌شود و موجب تعدیل دو خلط سودا وصفرا می‌گردد. در ۲-۳ روز اول عرق بید و کاسنی برای رفع علائم مفید است.

داروی مفید در این زمینه گل راعی، گل ساعتی، بادرنجبویه، سنبل الطیب، اسطوخودوس، رازک و بابونه ‌است که همه را به‌اندازه‌ی مساوی مخلوط کرده وبه صورت چای و دمنوش برای ایجاد آرامش استفاده می‌شوند و همچنین حمام بابونه مفید است. زاج سفید در بستر نوزاد باعث دفع انرژی‌های منفی و آرامش می‌شود.

حجامت با تعدیل اخلاط و تعدیل انرژی‌ها به‌صورت ماهیانه یکی از بهترین روش‌های درمان است.
عطردرمانی توسط گیاهان بابونه ،اسطوخدوس برای رفع مشکل کودکان بیش‌فعال بسیار مفید است.
استفاده‌از گیاه اسطخودوس در منزل یا گذاشتن آن در بالش کودک حتی می‌تواند آرامش را به کودک برگرداند.
رعایت هر کدام از موارد مذکور برای کودک مستلزم ادامه و جهت‌دار بودن آن است.باید توجه داشت که با یک جلسه یا در طول یک هفته درمان انجام نمی‌شود و موارد باید حداقل ۶ ماه و بعضا تا دوسال صورت پذیرد .
 منبع: نیک و نو
 دکترحلیمه اکبرزاده؛متخصص طب سنتی و دکترای طب سوزنی